Μια απίστευτη ιστορία που μοιάζει βγαλμένη από ταινία αποκαλύφθηκε αυτή την εβδομάδα, όταν ένα δεξαμενόπλοιο που φερόταν να έχει διαλυθεί πριν από οκτώ χρόνια, επανεμφανίστηκε στη θάλασσα μεταφέροντας τεράστια ποσότητα πετρελαίου. Το περιστατικό επαναφέρει στο προσκήνιο τον σκοτεινό κόσμο των λεγόμενων «πλοίων-ζόμπι», τα οποία χρησιμοποιούνται όλο και συχνότερα για τη μεταφορά πετρελαίου από χώρες υπό κυρώσεις.
Το συγκεκριμένο πλοίο, με φερόμενο όνομα “Varada”, είχε επισήμως διαλυθεί το 2017 στο Μπαγκλαντές. Ωστόσο, μέσα στο 2025, εντοπίστηκε ξανά να πλέει στον Ινδικό Ωκεανό, μεταφέροντας 2 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου από τη Βενεζουέλα προς τη Μαλαισία, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας παρακολούθησης ναυτιλιακής δραστηριότητας Windward.
Ψεύτικη ταυτότητα και σημαία «σημαίας ευκολίας»
Το «νέο» Varada χρησιμοποίησε το όνομα και τα στοιχεία ενός πλοίου που δεν υπάρχει πια, παραποιώντας το IMO number και άλλα αναγνωριστικά. Έπλεε υπό τη σημαία των Κομόρες, χώρα γνωστή για χαλαρούς ελέγχους νηολόγησης. Η πρακτική αυτή καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την ανίχνευση των πραγματικών στοιχείων του πλοίου και του ιδιοκτήτη του.
Σύμφωνα με ναυλομεσίτες, τέτοιου τύπου πλοία-ζόμπι συχνά λειτουργούν χωρίς ασφάλιση και εκτός ραντάρ, χρησιμοποιώντας τεχνικές όπως σκόπιμη απενεργοποίηση του AIS και μεταφορές από πλοίο σε πλοίο (STS) σε διεθνή ύδατα.
Η «σκοτεινή αρμάδα» και η παραβίαση κυρώσεων
Το Varada δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Αντιθέτως, εντάσσεται σε ένα αυξανόμενο δίκτυο «σκιωδών στόλων» που αξιοποιούνται για τη μεταφορά πετρελαίου από Ιράν, Ρωσία και Βενεζουέλα, παρακάμπτοντας τις δυτικές κυρώσεις. Οι διεθνείς αναλυτές αποκαλούν πλέον αυτό το φαινόμενο “shadow fleet” ή “ghost fleet”, το οποίο λειτουργεί στα όρια (ή εκτός) του διεθνούς ναυτιλιακού πλαισίου.
Κίνδυνοι για τη ναυσιπλοΐα και το περιβάλλον
Τα πλοία-ζόμπι είναι συνήθως ηλικιωμένα, κακοσυντηρημένα και συχνά μη επιθεωρημένα, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο ναυτικών ατυχημάτων ή ακόμα και περιβαλλοντικών καταστροφών λόγω διαρροής πετρελαίου. Επιπλέον, παραμένουν ανασφάλιστα, δημιουργώντας νομικό χάος σε περίπτωση σύγκρουσης ή ρύπανσης.
Παγκόσμια ανησυχία και ανάγκη για έλεγχο
Ολοένα και περισσότερες φωνές εντός της ναυτιλιακής κοινότητας και οργανισμών όπως ο IMO ζητούν τη λήψη άμεσων μέτρων. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν ενισχυμένους ελέγχους στα λιμάνια, διασταύρωση στοιχείων πλοίων με διεθνείς βάσεις δεδομένων και αυστηροποίηση των κανονισμών νηολόγησης.
Το φαινόμενο των «πλοίων-ζόμπι» δεν αποτελεί απλώς ένα ναυτιλιακό παράδοξο, αλλά μια σοβαρή απειλή για τη διεθνή ασφάλεια, το περιβάλλον και την ακεραιότητα της ναυτιλιακής αγοράς. Το περιστατικό του Varada έρχεται να υπενθυμίσει ότι, παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις, η θάλασσα εξακολουθεί να είναι πεδίο για σκιώδεις δραστηριότητες και ότι η διεθνής συνεργασία είναι επιτακτική για να τεθούν φραγμοί σε τέτοιες πρακτικές.
